طراحی الگوی تبیین کننده بسترهای بازدارنده اجرای مسئولیت پذیری حرفه ای اعضای هیئت علمی: براساس نظریه داده بنیاد

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیارگروه علوم اجتماعی، دانشکده اقتصادو علوم اجتماعی، دانشگاه شهیدچمران اهواز، اهواز، ایران

10.48308/mpes.2024.228688.1350

چکیده

هدف: یکی از انتظارات از دانشگاه و دانشگاهیان اثرگذاری و نفوذ در خط مشی‌گذاری و ارتقای سطح جامعه براساس تصمیم‌گیری خردمندانه است، اعضای هیئت علمی، نخبگان و گروه‌های مرجع جامعه محسوب می‌شوند و انتظار می‌رود در جهت مسئولیت‌های حرفه‌ای دانشگاه مشارکت کنند. این در حالی است که در حال حاضر، نوعی وظیفه‌گرایی صوری بر آنها و بر دانشگاه‌ها سایه انداخته است. شاید این وضعیت، نه تنها نشان‌دهنده نبود رویکرد حمایتی یا تشویقی، بلکه نگرانی از آسیب‌هایی است که گاه در مسیر فعالیت‌های داوطلبانه متوجه افراد می‌شود. با توجه به این امر، نیاز به ارزیابی اثربخشی مسئولیت‌پذیری در مؤسسات آموزش عالی از دیرباز مورد توجه بوده است، فلسفه وجودی این نهادها تولید و انتشار دانش همواره در محور بوده است. به همین دلیل و به منظور مدیریت صحیح دانش سازمانی، ابزار مناسب مورد نیاز است. آگاهی از وضعیت مدیریت دانش به سازمان کمک می‌کند تا ضعف‌ها و کمبودهای دانش خود را به منظور حفظ یا افزایش مزیت‌های رقابتی شناسایی کند (درویشی، 2021). تا زمانی که دانشگاه‌ها در این زمینه (دارایی‌های دانش)، نظرسنجی انجام ندهند مدیریت دانش منجر به بهبود عملکرد و توسعه سازمانی نخواهد شد. بنابراین برخورد صحیح با چالش‌ها و دستیابی به اهداف تنها در صورتی امکان‌پذیر است که دانشگاه بتواند آگاهانه و به روشنی فرایندهای مرتبط با مسئولیت‌پذیری و خلق دانش را مدیریت کند دانشگاه‌های ‌استان خوزستان، در تکاپوی حفظ موقعیت و کسب رتبه برتر علمی در میان دانشگاه‌های کشور و منطقه می‌باشد. براین اساس، هدف این پژوهش، کـاوش رویکـرد دانشـگاه نسـبت بـه بنابراین، درک و فهم و درنهایت به کارگیری تجارب کاری کنشگران دانشگاهی می‌تواند به عنوان یک خط‌ مشی در جهت بهسـازی مسئولیت حرفه‌ای اعضـای هیئـت علمی در دانشـگاه‌ها ضرورت و اهمیت این نوع مطالعات را دوچندان می‌کند. در همین راستا سؤالات اصلی پژوهش به شرح زیر است: الف. چالش‌ها و موانع عدم تحقق مسئولیت‌پذیری حرفه‌ای در دانشگاه چیست؟ ب. عناصر تشکیل‌دهنده (مقولـۀ اصـلی، شـرایط علّـی، زمینـه، شـرایط مداخلـه‌گـر، راهبردها و پیامدها) این الگو کدامند؟

مواد و روش: این پژوهش با بهره‌گیری از روش کیفی و طرح نظام‌دار نظریۀ داده بنیاد برای این منظور 27 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه و سیاستگذار در حوزه آموزش عالی در دانشگاه‌‌های استان خوزستان در زمینه تحقیق مصاحبه بعمل آمد، همچنین برای انتخاب شرکت‌کنندگان از روش نمونه‌گیری هدفمند استفاده شد. نتایج حاصل از مصاحبه‌ها، از طریق روش نظریه‌ی زمینه‌ای، در سه مرحله‌ی کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری گزینشی، تحلیل شد.
بحث و نتیجه گیری: نتایج تحلیل داده‌ها طی سه مرحله، کدگذاری باز، محوری و انتخابی حاکی از دوازده مقوله کلی بود که در قالب مدل پارادایمی شامل: شرایط علی (غالب بودن سیاست پژوهش‌گرایی بجای سیاست کیفیت و سیاست پداگوژی، پایین بودن سطح استقلال عمل نهادهای دانشگاهی، نامطلوب بودن کارکرد سیاست‌گذاری، راهبری و سازمان‌دهی، نبود زیرساخت‌های درون دانشگاهی انعطاف‌پذیری حاکمیت ساختارهای وظیفه‌ای و نگاه جزئی‌نگر، عدم وجود نگاه نظام‌مند و احساس نامفید بودن اثر فعالیت اجتماعی، شیوه تصمیم‌گیری و انتظار نهادهای حاکمیتی)؛ کنش ـ تعامل‌ها (کاهش کیفیت آموزش و پژوهش، کاهش رسالت حرفه‌ای، فاصله گرفتن از هنجارهای علمی، منزوی شدن اعضاء هیئت و کوچ‌دهی نخبگان)، انطباق پذیری (پایبندی به سیاست‌های جزئی نگر، انطباق با فرهنگ و جو سازمانی دانشگاه، خودسانسوری، اجتناب از ورود به موضوع حساس) و پیامد (کمی‌سازی نظام ارزش، آموزش، پژوهش و ارزشیابی دانشگاه، عدم آشنایی‌زدایی از ترس سقوط، بیگانگی و از دست دادن زیست معنادار، عدم تاب‌آوری علمی، ناکام گذاشتن نظام آموزش، پژوهش و پرورش، عدم پرسش‌گری، اشتیاق به جهل و نادانی خودخواسته) است که حول یک مقوله‌ی هسته (ساختار و عاملیتی بودن کاهش رسالت حرفه‌ای) شکل گرفته‌اند. توجه به استانداردهای مسئولیت حرفه‌ای اعضای هیأت علمی می‌تواند یکی از راهبردهای اساسی جهت بهبود تضمین کیفیت نظام آموزش عالی باشد. درنهایت، برخورداری این الگو از سازوکار چالش‌ها و بازخورد موجب می‌شود که مجریان برنامه‌های توسعه حرفه‌ای اعضای هیئت علمی از اثربخشی این برنامه‌ها اطمینان حاصل و در صورت نیاز، اصلاحات لازم را در این زمینه اعمال کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Designing a model that explains the platforms that prevent the implementation of professional responsibility of faculty members: Based on Grounded Theory

نویسنده [English]

  • marziyeh shahryari
Assistant Professor Department of sociology Economy and Social Sciences Faculty, Shahid Chamran University of Ahvaz of Ahvaz, Ahvaz, Iran
چکیده [English]

Purpose: One of the expectations of universities and academics is to influence and influence the policy and improve the level of society based on wise decision-making, ;Faculty members, are considered elite and reference groups of the society and are expected to participate in the professional responsibilities of the university. This is despite the fact that at present, a kind of formal obligationism has cast a shadow on them and on the universities. Perhaps this situation not only indicates the lack of support or encouragement approach, but also concerns about the harm that sometimes happens to people in the way of voluntary activities. Due to this, the need to evaluate the effectiveness of accountability in higher education institutions has been considered for a long time, the existential philosophy of these institutions has always been centered on the production and dissemination of knowledge. For this reason and in order to properly manage organizational knowledge, appropriate tools are needed. Awareness of the state of knowledge management helps the organization to identify its knowledge weaknesses and deficiencies in order to maintain or increase competitive advantages (Darvishi, 2021). As long as universities do not conduct a survey in this field (knowledge assets), knowledge management will not lead to improved performance and organizational development. Therefore, correct dealing with the challenges and achieving the goals is only possible if the university can consciously and clearly manage the processes related to responsibility and knowledge creation. It is the top scientific rank among the universities of the country and the region. Therefore, the purpose of this research is to explore the university's approach to understanding and finally applying the work experiences of academic activists can be a policy to improve the professional responsibility of academic staff members in universities. It doubles the importance of this type of studies. In this regard, the main research questions are as follows: a. What are the challenges and obstacles of not realizing professional responsibility in the university? b. What are the constituent elements (main category, causal conditions, background, intervening conditions, strategies and consequences) of this pattern?

Materials and methods: This research, using the qualitative method and the systematic design of the data theory of the foundation, for this purpose, 27 members of the university faculty and policy makers in the field of higher education in the universities of Khuzestan province were interviewed in the field of research. Purposive sampling method was used to select the participants. The results of the interviews were analyzed through the grounded theory method in three stages of open coding, central coding and selective coding.
Discussion and conclusion: The results of data analysis in three stages, open, central and selective coding indicated twelve general categories, which in the form of a paradigmatic model include: causal conditions (predominance of research-oriented policy instead of quality policy and pedagogy policy, low The level of independence of academic institutions, the undesired function of policy-making, management and organization, the lack of intra-university infrastructure, the flexibility of the governance of task structures and detail-oriented view, the absence of a systematic view and the feeling of the ineffectiveness of the activity's effect. social, the way of decision-making and expectations of governing institutions); action-interactions (decreasing the quality of education and research, reducing professional mission, distancing from scientific norms, isolation of board members and migration of elites), adaptability (adherence to partial policies, adaptation to culture and The organizational atmosphere of the university, self-censorship, avoiding entering into a sensitive topic) and the consequences (quantification of the value system, education, research and evaluation of the university, lack of familiarity with the fear of falling, alienation and loss of meaningful life, lack of scientific resilience, failure putting the system of education, research and training, lack of questioning, passion for ignorance and self-inflicted ignorance) that are formed around a core category (the structure and agency of reducing the professional mission). Paying attention to the professional responsibility standards of faculty members can be one of the basic strategies to improve the quality assurance of the higher education system. Finally, this model's availability of the mechanism of challenges and feedback makes the administrators of the professional development programs of faculty members to ensure the effectiveness of these programs and, if necessary, apply the necessary reforms in this field.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Model Design
  • Professional Responsibility
  • Faculty Members
  • Quantification of Values
  • Grounded Theory