رابطه خلاقیت سازمانی با ساختار ارگانیکی و مکانیکی مدارس: مطالعه موردی مدارس متوسطه

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه تهران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی دانشگاه تهران

3 دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی درسی دانشگاه شیراز

چکیده

با توجه به اهمیت و نقش تعیین­کنندة ‌ساختار سازمانی بر کارکردها و عوامل مختلف سازمان و در نتیجه،‌ تأثیر آن بر میزان خلاقیت و نوآوری سازمانی، تحقیق حاضر با هدف «مقایسه‌ میزان خلاقیت سازمانی و ابعاد شش‌گانه آن در مدارس با ساختار ارگانیکی و مکانیکی» به روش پیمایشی صورت پذیرفته  است و جامعه آماری آن 280 نفر از مدیران مدارس متوسطه شیراز بود که تعداد 160 نفر ازآن‌ها  بر اساس فرمول کوکران و به روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای – سهمیه‌ای به عنوان افراد نمونه انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش دو مقیاس ساختار سازمانی با سه بعد (تمرکز، رسمیت، پیچیدگی) و خلاقیت سازمانی با شش بعد (تحمل شکست، ‌پذیرش ابهام، تشویق نظریه‌های جدید، پذیرش تغییر، تحمل تضاد و کنترل بیرونی کم) بود که پایایی آن‌ها از طریق ضریب آلفای کرانباخ و روایی آن‌ها به‌صورت صوری تأیید شد. جهت تحلیل داده‌ها از آزمون‌های t مستقل، همبستگی پیرسون و تحلیل واریانس دوطرفه استفاده گردید.  نتایج تحقیق نشان داد که میزان خلاقیت سازمانی در مدارس با ساختار ارگانیکی بیشتر از مکانیکی است. هم‌چنین نتایج به‌دست آمده از آزمون t مبین آن بود که بین مدارس با ساختار ارگانیکی و مکانیکی از نظر ابعاد شش‌گانه خلاقیت سازمانی نیز تفاوت معناداری وجود دارد که میزان همه ابعاد در ساختارهای ارگانیکی بیشتر از مکانیکی بود. بر این اساس ساختارهای ارگانیکی از شکست نمی‌ترسند، ‌ایده‌ها و نظریات مبهم را می‌پذیرند و افراد را تشویق به ارائه ایده‌های جدید می‌کنند. در مقابل تغییر مقاومت کمتری داشته ‌و از تغییر استقبال می‌کنند و هم‌چنین از پیدایش نظریات متناقض در سازمان استقبال کرده‌ و از کنترل و نظارت مستقیم کمتری نسبت به مدارس مکانیکی برخوردارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Relation of Organizational Creativity in organic and mechanic structure in the schools: case study high Schools

نویسندگان [English]

  • Seyed mohammad Mikamali 1
  • Aliasghar Hayat 2
  • Keramat Esmi 3
1 Professor, University of Tehran
2 Master student of educational management, University of Tehran
3 PhD student in Curriculum Planning, Shiraz University
چکیده [English]

The present study was aimed at examining  the impact of organizational structure on creativity and innovation in organizations. In this survey study a sample of 160 high schools was randomly selected from a total of 280 using stratified random sampling. Data were collected using two separate questionnaires including Organizational Structure (three dimensions) and Organizational Creativity (six dimensions) measures. Both scales had satisfactory formal validities and reliabilities. Data were analyzed using T-test and two-way ANOVA. Results indicated that high schools with organic structure demonstrated more organizational creativity. Also, in all six creativity dimensions, high schools with organic structure were found to be higher than those with mechanic structure. Therefore, it can be concluded that organic structures tend more to take risks, to be open to vague views, and to encourage new ideas while they are less resistant against change and conflicting views.

کلیدواژه‌ها [English]

  • organic structure
  • mechanic structure
  • organizational creativity

مراجع

  1. آتش پور، سید حمید؛ نادی، محمد علی و رحیمی نژاد، مهدی (1387). مدیریت سازمان‌ها (با رویکرد روان جامعه شناسی سازمانی). تهران: نشر علم.
  2. پیرخایفی، علیرضا (1380). خلاقیت، مدیریت و کارآفرینی. فصلنامه خلاقیت و نوآوری، شماره 9.
  3. حقیقی، محمدعلی (1382). مدیریت رفتار سازمانی، تهران: انتشارات ترمه.
  4. دفت، ریچارد ال. (1377). تئوری و طراحی سازمان. ترجمه علی پارساییان و محمد اعرابی. تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
  5. رابینز، استیفن پی. (1378). تئوری سازمان: ساختار، طراحی و کاربردها. ترجمه سید مهدی الوانی و حسن دانایی فرد. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  6. رابینز، استیفن پی؛ دی‎سنزو، دیوید ای. (1379). مبانی مدیریت. ترجمه سیدمحمد اعرابی؛ محمدعلی حمید رفیعی و بهروز اسراری. تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
  7. ساکی، رضا (1380). تغییر و نوآوری در سازمان و مدیریت آموزشی. مجلة رهیافت، شمارة 26.
  8. شهر آرای، مهرناز؛ مدنی‎پور، رضا (1375). سازمان خلاق و نوآور. مجله دانش ‎مدیریت، شماره‌های 33 و 34.
  9. طالب بیدختی، عباس؛ انوری، علیرضا (1383). خلاقیت و نوآوری در افراد و سازمان‌ها. مجلة تدبیر، شمارة 152، سال پانزدهم، دی ماه.
  10. عباسی، خسرو (1377). مطالعه و مقایسه فرهنگ سازمانی در سازمان‌های با ساختار سازمانی مکانیکی و ارگانیک تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی.
  11. فقهی فرهمند، ناصر (1382). مدیریت ساختار استراتژیک سازمان. تبریز: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.
  12. فتحیان، محمد؛ بیگ، لیلا؛ قوامی‌فر، عاطفه (1384). نقش مدیریت دانش ضمنی در خلاقیت و نوآوری. مجله تدبیر، شماره 164.
  13. گلستان هاشمی، سیدمهدی (1380). خلاقیت و نوآوری سازمانی و فناورانه. مجلة رهیافت، شمارة 26.
  14. میرکمالی، سید محمد (1378). تفکر خلاق و باروری آن در سازمان‌های آموزشی. مجله روان شناسی و علوم تربیتی، سال چهارم، شماره 2.
  15. میرکمالی، سید محمد و خورشیدی، عباس (1387). روش‌های پرورش خلاقیت در نظام آموزشی. تهران: نشر یسطرون.
  16. هال، ریچارد اچ. (1376). سازمان: ساختار، فرآیندها و ره‎آوردها. ترجمة علی پارساییان و سیدمحمد اعرابی، تهران: انتشارات نوبهار.
  17. Andriopoulos, C. (2001). Determinants of organizational creativity: A literature review. Management Decision, Vol. 39, No.10, pp. 834-840.
  18. Ahlee, K. (2005). The effects of locus of control and organizational structure on job satisfaction and turnover intention of hotel managerial employee. Ph.D. Thesis, Oklahoma State University.
  19. Bowen, E. C. (2004). Organizational structure and the creative process. Ed.D. Thesis, University of San Diego.
  20. De Sanctis, G., Glass, J. & Ensing, I. (2002). Organizational design for R&D. Academy of Management Executive, 16 (3).
  21. Dewett, T. (2003). Understanding the relationship between information technology and creativity in organizations. Creativity Research Journal. Vol. 15, No. 213, p. 167.
  22. Jeffcutt, P. & Pratt, A.C. (2002). Managing creativity in the cultural industries. Creativity & Innovation Management, Vol. 11, No. 7.
  23. Ogaard, T., Marnburg, E. & Larsen, S. (2008). Perception of organization structure in the hospitality industry: Consequences for commitment, job satisfaction and perceived performance. Tourism Management, Vol. 29, pp. 661-671.
  24. Parco, S. (2004). Innovation, creativity and discovery in modern organization. Personnel Psychology, Vol. 57, No. 3.
  25. Pierce, J. L. & Delbecq, A. L. (1977). Organization structure, individual attitudes and Innovation. Academy of Management Review, Vol. 2, pp. 22-37.
  26. Willema, A., Buelensa, B., Marc, D.I. (2007). Impact of organizational structure on nurses’ job satisfaction: A questionnaire survey. Internation Journal of Nursing Studies, Vol. 44, pp. 1011–1020.
  27. Zakaria, M. & Fawzi, D. (2001). Relationship between organizational structure, human resource practices, organizational culture and innovation activity in Malaysian sues. Ph.D. Thesis, University Putra Malaysia.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار