TY - JOUR ID - 100668 TI - طراحی الگوی حکمرانی دانشگاه نسل سوم با رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری جامع JO - مدیریت و برنامه ریزی در نظام های آموزشی JA - MPES LA - fa SN - 2423-5261 AU - علوی, سید مسلم AU - رعنایی کردشولی, حبیب اله AU - علیمحمدلو, مسلم AU - سلیمی, قاسم AD - دانشجوی دکتری مدیریت سیستم، بخش مدیریت، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز، فارس، ایران AD - دانشیار بخش مدیریت، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز، فارس، ایران AD - دانشیار، مدیریت آموزش عالی، بخش برنامه‌ریزی و مدیریت آموزشی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شیراز، فارس، ایران Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 14 IS - 1 SP - 213 EP - 254 KW - الگوی حکمرانی دانشگاه نسل سوم KW - حکمرانی دانشگاهی KW - دانشگاه نسل سوم DO - 10.52547/MPES.14.1.213 N2 - هدف: نظام آموزش عالی در هزاره جدید ضمن رویارویی با انتظارات روزافزون و متنوع‌تر گروه‌های مختلف ذینفع، با کاهش حمایت‌های مالی دولتی و تأکید مضاعف دولت‌ها بر ثروت‌آفرینی، توانمندسازی، تمرکززدایی و افزایش دامنه خلاقیت و کارآفرینی در فضای دانشگاه‌ها، روبروست. این الزامات دانشگاه‌ها را به سمت دانشگاه‌های نسل سوم سوق داده است و به تبع آن، شیوه حکمرانی آن‌ها را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد. با توجه به این نکات و از طرفی بدلیل تأکید برنامه‌های توسعه پنجم و ششم دولت و تصمیم آن بر تغییر ماهیت و شیوه هدایت دانشگاه‌ها و حرکت آن‌ها به سمت دانشگاه‌های نسل سوم، هدف از انجام این پژوهش، طراحی الگوی حکمرانی این دانشگاه‌ها و تبیین روابط میان ابعاد آن است.مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر از نظر هدف، پژوهشی توسعه‌‌ای، کاربردی است. استراتژی‌های پژوهش شامل فراترکیب و مدل‌سازی ساختاری تفسیری جامع می‌باشد. جامعه آماری در بخش فراترکیب، شامل مطالعات مربوط به حکمرانی دانشگاهی در قالب مقالات، کتب و گزارشات و در بخش مدل‌سازی ساختاری تفسیری جامع، شامل گروهی از خبرگان حوزه حکمرانی دانشگاهی در دانشگاه شیراز از گروه اساتید مدیریت و مدیریت آموزش عالی می‌گردد. در فرایند اجرای پژوهش، ضمن شناسایی ابعاد و شاخص‌های الگوی حکمرانی دانشگاه نسل سوم از طریق روش فراترکیب، این ابعاد از نظر درجه تأثیر‌گذاری بر یکدیگر نیز با توجه به رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری جامع سطح‌‌‌بندی می‌شوند.بحث و نتیجه‌گیری: یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که مولفه‌های حکمرانی دانشگاهی در قالب 27 شاخص و 6 بعد قابل دسته‌بندی هستند. این ابعاد و شاخص‌‎ها شامل استقلال دانشگاهی (شاخص استقلال آموزشی، پژوهش، فناوری، استقلال مالی و استقلال اداری دانشگاه)، مشارکت ذی‌نفعان (مشارکت ذی‌نفعان مختلف)، پاسخگویی (پاسخگویی حرفه‌‌ای، قانونی، سلسله مراتبی و اجتماعی)، نظارت، ارزیابی و تضمین کیفیت (نظارت، ارزیابی و تضمین کیفیت عملکرد دانشگاه)، شفافیت (کیفیت اطلاعات شفاف شده، دامنه شفافیت و ابزارهای شفافیت) و مدیریت ریسک (مالی، اداری/سازمانی، محیطی، عملیاتی و اعتباری) می‌باشند. از طرفی یافته‌ها نشان داد که مشارکت ذی‌نفعان و در عین حال دامنه شفافیت و اطلاعات شفاف بیشترین تأثیر را از سایر ابعاد موجود در الگوی حکمرانی می‌پذیرند و شاخص‌های استقلال دانشگاهی در اولین سطح از تأثیرگذاری بر سایر ابعاد الگوی حکمرانی قرار دارند. نکته دیگر آنکه در بخش روابط غیرمستقیم، استقلال آموزشی، پژوهشی و فناورانه می‌تواند با کمک به فرایند جاری‌سازی فرایند مدیریت ریسک بر فرایند نظارت، ارزیابی و تضمین کیفیت عملکرد دانشگاه مؤثر باشد. در ادامه نیز مشخص گردید که شاخص‌های نظارت، ارزیابی و تضمین کیفیت می‌توانند با افزایش سطح پاسخگویی بر دامنه شفافیت و کیفیت اطلاعات قابل دسترس ذی‌نفعان تأثیرگذار باشند. UR - https://mpes.sbu.ac.ir/article_100668.html L1 - https://mpes.sbu.ac.ir/article_100668_32b2f6f4bb893251826ed15cf7742b1b.pdf ER -