بررسی میزان پاسخ‌گویی کتاب دین و زندگی سال دوم متوسطه به نیازهای معنوی و روانی دانش‌آموزان از دیدگاه دبیران دینی و قرآن

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی درسی دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران

2 کارشناس ارشد روان‌سنجی دانشگاه علامه طباطبایی تهران

3 کارشناس ارشد برنامه‌ریزی درسی

4 استادیار دانشگاه ارومیه

چکیده

جوابگویی به نیازهای روانی و معنوی نوجوانان و جوانان از مهم­ترین راه­های رسیدن به بهزیستی روانی و تعالی انسانی است. لذا  هدف پژوهش حاضر، بررسی میزان تناسب کتاب دین و زندگی سال دوم متوسطه با نیازهای روانی و معنوی دانش­آموزان از دیدگاه دبیران دینی و قرآن شهر ارومیه می­باشد. به­ همین منظور پژوهشی توصیفی و از نوع پیمایشی در یک جامعه واحد آماری (دبیران درس دین و زندگی) انجام گردید. جهت گردآوری اطلاعات از پرسشنامه محقق­ساخته که به­صورت طیف لیکرت تنظیم شده بود استفاده گردید و تحلیل داده­ها از طریق آمار توصیفی و استنباطی از قبیل تحلیل واریانس، آزمون تعقیبی دانکن و t  مستقل انجام پذیرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که میزان پاسخگویی کتاب مذکور در مورد سه نیاز اول روانی یعنی عزت نفس، تعلق به گروه و استقلال در حد مطلوب، ولی در مورد سه نیاز روانی بعدی یعنی محبت، ابراز وجود و امنیت و هدف و نظم­جویی در حد مطلوب نیست یعنی کتاب مذکور به­طور معنی­داری با رفع این سه نیاز فاصله دارد. به­طور کلی میانگین کلی نیازهای روانی کمتر از حد متوسط است. هم­چنین از دیدگاه دبیران، کتاب دین و زندگی سال دوم دبیرستان به نیازهای معنوی دانش­آموزان در حد مناسبی پاسخگو است. نتایج، بینش­های لازم را در جهت چگونگی انعکاس نیازهای روانی و معنوی در کتاب­های مذکور از دیدگاه دبیران دینی و قرآن، توجه به بهره­مندی و بازیابی سلامت روانی دانش­آموزان از این طریق و هم­چنین توجه عمیق به تعالی و رشد این نیازها فراهم ساخت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study of the Fitness of the Religion and Life Book in the Second Grade of High School with Spiritual and Psychological Needs of Students from the Religious and Quran Teachers’ Point of View

نویسندگان [English]

  • Javad Abdoli soltan abadi 1
  • Khalil Alahverdizadeh 2
  • Ebrahim Kheiri 3
  • Mehdi Sarkhosh 4
1 PhD student in Curriculum Planning, Azad University, Science and Research Branch, Tehran
2 Master of Psychometrics, Allameh Tabatabaei University, Tehran
3 Master of Curriculum Planning
4 Assistant Professor of Urmia University
چکیده [English]

To fulfill psychological and spiritual needs of adolescents and youth and their mental well-being is vital to achieve human excellence. The aim of this study was to examine how well religious text books of second-grade students in high schools with the necessary psychological and spiritual needs from the viewpoint of relevant teachers in the city of Uroumia.  In this survey data were gathered by a Likert type questionnaire was developed by the researchers and administered to the sample.  Results showed that the text book would adequately fulfill the first three psychological needs (self-esteem, belonging, independence) whereas it failed to sufficiently fulfill the next three psychological needs (love, expression, security, purposefulness and discipline). In terms of spiritual needs, the textbook proved to be relatively appropriate. The results of this study provide insights into the capability of religious textbooks in fulfilling both psychological and spiritual needs of high school students.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spiritual and Psychological Needs
  • text book of Religion and Life
  • high school

مراجع

  1. اژدری فرد و همکاران (1389). بررسی تاثیر آموزش عرفان و معنویت بر سلامت روان دانش‌آموزان. فصلنامه اندیشه‌های تازه در علوم تربیتی، سال پنجم، شماره دوم.
  2. اکرمی، سیدکاظم (1382). تحقیقی چندوجهی در باب کتاب‌های دینی بینش اسلامی متوسطه. مجموعه مقالات همایش آسیب شناسی تربیت دینی در آموزش و پرورش، ج 2 تهران :محراب قلم.
  3. افشاری، رضا (1380). سنجش میزان دینداری دانش‌آموزان دوره متوسطه (گزارش تحقیق). ستاد اعتلای درس‌های دینی استان همدان.
  4. تیرتاشی، نصرالله (1389). معیار تشخیص نیازهای واقعی انسان از نیازهای کاذب از دیدگاه اسلام. قم: انتشارت سوره.
  5. سلطان‌القرایی، خلیل (1384). فلسفه تعلیم و تربیت و آرای تربیتی. تبریز: انتشارات دانشگاه.
  6. دفتر برنامه‌ریزی و تالیف کتب درسی (1385). کتاب معلم. تهران: شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران.
  7. سادیی، علی (1382). مشکلات تدریس بینش دینی دوره متوسطه (گزارش پژوهش). پژوهشکده تعلیم و تربیت آموزش و پرورش.
  8. جمشیدی، محمدحسین (1380). نظریه عدالت از دیدگاه فارابی، امام خمینی، شهید صدر. تهران: انتشارات پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
  9. شجاعی، محمدصادق (1386). نظریه نیازهای معنوی از دیدگاه اسلام و تناظر آن با نیازهای مازلو. دوفصلنامه مطالعات اسلام و روان‌شناسی، سال 1، شماره 1، صص 116-87.
  10. شریعتمداری، علی (1388). روان‌شناسی تربیتی. چاپ بیستم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  11. طالبان، محمدرضا (1387). دینداری و بزهکاری در میان جوانان (گزارش تحقیق). معاونت پرورشی اداره آموزش و پرورش منطقه 5 تهران.
  12. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1387). معنویت تشیع به ضمیمه چند مقاله دیگر. قم: نشر تشیع.
  13. عترت دوست، محمد (1389). درآمدی بر معنویت‌شناسی سازمانی و کارکردهای آن در نیروی انتظامی. دوماهنامه توسعه انسانی پلیس، سال هفتم، شماره 32.
  14. فلاح، راحله و همکاران (1390). اثربخشی مداخله معنوی به شیوه گروهی بر ارتقای امید و سلامت روان در زنان مبتلا به سرطان پستان. فصلنامه اندیشه و رفتار، دوره 5، شماره 19.
  15. راتوس، اسپنسر (1995). روان‌شناسی عمومی. ترجمه حمزه گنجی (1375). تهران: نشر ویرایش.
  16. ریو، جان مارشال (2005). انگیزش و هیجان. ترجمه یحیی سید محمدی (1385). چاپ هشتم، تهران نشر ویرایش.
  17. رودگر، محمدجواد (1388). معنویت‌گرایی در قران (مبانی، مولفه‌ها و کارکردهای معنویت قرانی). فصلنامه علمی-پژوهشی علوم اسلامی، سال 4، شماره 14.
  18. منطقی، مرتضی (1388). تحلیل محتوای کتاب‌های دینی سوم راهنمایی و دبیرستان از منظر پاسخ به نیازهای عاطفی و روانی و اجتماعی دانش‌آموزان. فصلنامۀ نوآوری‌های آموزشی، سال 8، شماره 29.
  19. لطف‌آبادی، حسین (1379). روان‌شناسی رشد کاربردی نوجوان و جوان. تهران: نشر اسپید.
  20. میرعارفین، فاطمه سادات (1387). آسیب‌شناسی کتاب‌های دین و زندگی دوره متوسطه از منظر توجه به نیازهای دانش‌اموزان. نشریه شماره 576، پژوهشکده آموزش و پرورش.
  21. میرزابیگی، یحیی (1381). نقش نیازهای روانی در بهداشت روانی و آموزش و پرورش. چاپ سوم، تهران: نشر اطلاعات.
  22. نجفی، محسن و کاظم پور، زهرا (1380). علل گرایش و عدم گرایش دانش‌آموزان استان کرمانشاه نسبت به دروس دینی و قرآن (گزارش تحقیق). ستاد اعتلای درس‌های دینی استان کرمانشاه.
  23. ووست، ویلیام (1387). روان درمانی و معنویت. ترجمه شهریار شهیدی و سلطانعلی شیرافکن، تهران: انتشارات رشد.
  24. Atkinson, B. E. & Malony, H. N. (1994). Religious maturity and psychological distress among older Christian women. International Journal for the Psychology of Religion, 4 (3), pp. 165-179.
  25. Davis, B. (2005). Mediators of the relationships between hope and wellbeing in older adults. Clinical Nursing Research, 14(3), pp. 253-272.
  26. Dusadee, Y. & Kanu, P. M. (2011). Interpreting the themes of spirituality among health care workers in Thailand. International Journal of Behavioral Science. 6(1), pp. 11-23.
  27. Echstein, D. & Kren, R. (2002). Life style assessment and intervention: Life style skills. 5th Ed., Lowa: Kendi/hunt.
  28. Elkins, D. N. (1999). Spirituality: It's what's missing in mental health. Psychology Today, 12, pp. 45-48.
  29. Jennifer, V. & Martinez, B. S. (2011). Basic psychological needs in predicting exercise participation .Theses and Dissertations - Psychology. Paper 9, as cited in http://ecommons.txstate.edu/psyctad/9
  30. Khayat, M. H. (2004). Spirituality in the definition of health: The World Health Organization's point of view. Safety and Risks of Nanotechnology Meeting of Swiss Scientists, April 20 and 21, from http://www.medizin- thik.ch/publik/spirituality_definition_health.htm
  31. Ljubljana, S. & Karlskrona, S. (2004). Spiritual needs within nursing: Spiritual needs as perceived by Slovenian nurses. School of Health Science, Blekinge institute of Technology. http://www.bth.se/fou/cuppsats.nsf
  32. Moss, E. L., & Dobson, K. (2006). The place of spirituality in psychological end of life care. As cited in www.psychologist.org.
  33. Pargament, K. I.; Olsen, H.; Reilly, B. & Falgout, K. (2006). God help me: II. The relationship of religious orientations to religious coping with negative life events. Journal for the Scientific Study of Religion, 31(4), pp. 504- 513.
  34. Piedmont, R. L. (2004). The logoplex as a paradigm for understanding spiritual transcendence. Research in the Social Scientific Study of Religion, 15(14), pp. 262-284.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار