واکاوی عوامل مؤثر بر جذب و نگهداشت کارآموزان در مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای استان کرمانشاه

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده کشاورزی و عضو موسسه تحقیقات اقتصادی-اجتماعی دانشگاه رازی کرمانشاه

2 دانشجوی دکتری توسعه کشاورزی، دانشگاه رازی کرمانشاه

3 عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان

4 دانشجوی دکتری ترویج کشاورزی، دانشگاه رازی

چکیده

یکی از موضوعات مهمی که همواره مورد توجه محققان، برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران قرار دارد، ارائه آموزش‌های مناسب برای توسعه اشتغال است. در این راستا، آموزش‌های فنی و حرفه‌ای نقش مهمی را در بهبود سرمایه انسانی و ارائه فنون و مهارت‌‌های مورد نیاز بازار کار بازی می‌کنند. با توجه به سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته در این آموزش‌ها و نیاز کشور به نیروی کار ماهر، جذب جوانان به این مراکز و علاقه‌مند کردن آنان به ادامه این آموزش‌ها، بسیار مهم به نظر می‌رسد. این در حالی است که در سال‌های اخیر شاهد ترک دوره‌ها توسط کارآموزان هستیم؛ به‌طوری که تعداد زیادی از کارآموزان پس از شرکت در دوره‌های مذکور، دوره‌های آموزشی را نیمه‌کاره رها می‌کنند. از این رو، هدف این پژوهش توصیفی-همبستگی، شناسایی عوامل مؤثر بر جذب و نگهداشت کارآموزان در مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای استان کرمانشاه می‌باشد. بدین منظور داده‌ها با استفاده از پرسشنامه از 297 کارآموز در مراکز فنی و حرفه‌ای استان کرمانشاه به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای جمع‌آوری شد. یافته‌های تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد که عوامل مؤثر بر نگهداشت کارآموزان در پنج عامل دسته‌بندی شدند. این عوامل به ترتیب اهمیت عبارت‌اند از: عوامل مربوط به آموزش‌گر و آموزشگاه؛ حمایت سازمانی؛ توجه به شرایط کارآموز؛ عوامل فردی؛ و ویژگی‌های دوره؛ که در مجموع حدود 60 درصد واریانس مربوط به نگهداشت کارآموزان را تبیین می‌کنند. دستاوردهای این مطالعه می‌تواند مدیران، مسئولان و مربیان سازمان فنی و حرفه‌ای استان کرمانشاه را یاری برساند. بدین صورت که با در نظر گرفتن عوامل موثر در نگهداشت کارآموزان در دوره‌های آموزشی فنی و حرفه‌ای، شرایط بهبود برگزاری دوره‌ها را فراهم آورند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Factors Influencing the Attraction and Retention of Vocational Training in Kermanshash Province

نویسندگان [English]

  • Kiyomars Zarafshani 1
  • Lida Sharafi 2
  • Rezvan Ghambar Ali 3
  • Fatemeh Poorghasem 4
1 Associate Professor, Faculty of Agriculture and member of the Institute of Socio-Economic Research, Razi University of Kermanshah
2 PhD student in Agricultural Development, Razi University of Kermanshah
3 Faculty member of the Faculty of Agriculture, Lorestan University
4 PhD student in Agricultural Extension, Razi University
چکیده [English]

A major challenge in educational arena is training for employment. In this regard, vocational education plays an important role in human capital as well as job skills. Investment in vocational education requires that potential students show interest in this type of training.  However, during the past decade, vocational education is facing a major challenge in student attrition and retention. Therefore, the purpose of this descriptive correlational study was to determine the factors influencing the retention of vocational education among students across vocational centers in Kermanshah province. Using cluster analysis, 297 vocational students were surveyed. Exploratory factor analysis showed that five factors were predicted for students retention. 1) student-teacher factor, 2) organizational support, 3) understanding student condition, 4) personal factors, and 5) characteristics of vocational curriculum. Results further revealed that these factors explained 60 percent of retention variance. Result of this study has implications for vocational education policy makers. For example, considering these factors can enhance vocational training retention.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Attraction
  • Vocational training
  • student
  • retention
آزاد، ابراهیم (1391). آموزش‌های فنی و حرفه‌ای؛ کلید توسعة پایدار، مجله معلم، شماره 2، ص 7-4.
اکرام نیا، غلامرضا (1381). بررسی مشکلات کارورزی و کارآموزی دانش‌آموزان شاخه‌های فنی و حرفه‌ای و کار و دانش در سال تحصیلی 81-80 از دیدگاه مربیان، مدیران، دانش‌آموزان و دیگر دستگاه‌های ذیربط استان اصفهان. چکیده تحقیقات آموزش فنی و حرفه‌ای.
امین بیدختی، علی اکبر (1383). نقش آموزش‌های فنی و حرفه‌ای در توسعه‌ی خود اشتغالی در سمنان، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی، شماره 16، ص 37.
حیدری، حسین.، حیدری، مریم (1391). تحلیل تأثیر آموزش‌های فنی و حرفه‌ای بر عملکرد تخصصی و اثربخشی شغل‌های مهارتی: مطالعه موردی کارخانجات تولید بدنه خودرو در استان کرمانشاه، فصلنامه مهارت‌آموزی، سال 1، شماره 2، ص 73-50.
خلاقی، علی اصغر (1389). رویکردهای آموزش فنی و حرفه‌ای، مجله رشد آموزش فنی و حرفه‌ای، 6 (1).
خواجه شاهکوهی، علیرضا.، قدیری معصوم، مجتبی، مقصودلو، یحیی، و وطنی، عل (1387). بررسی دیدگاه کارآموزان و کارفرمایان در زمینه تأثیر آموزش‌های فنی و حرفه‌ای بر صنعت کشاورزی در استان گلستان، مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، جلد 15، شماره 3.
ریاحی، محمد اسماعیل (1383). بررسی عوامل خانوادگی و اجتماعی مرتبط با انتخاب رشته کارآموزی در مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای استان مازندارن، مجموعه مقالات دومین همایش نقش آموزش‌های فنی و حرفه‌ای در تحولات اقتصادی و اجتماعی، جلد اول، اداره کل آموزش فنی و حرفه‌ای مازندران.
زمانی، بی بی عشرت (1383). نقش مدارس و معلمین در توسعه فرهنگی، مجموعه مقالات بررسی موانع فرهنگی توسعه با نگاه ویژه به استان ایلام. تهران: پژوهشکده تعلیم و تربیت (گروه پژوهشی سازمان، مدیریت و نیروی انسان).
زمانی، بی بی عشرت.، نصر اصفهانی، احمدرضا (1386). ویژگی‌های فیزیکی و فرهنگی فضاهای آموزشی دوره ابتدایی چهار کشور پیشرفته جهان از دید دانش‌آموزان ایرانی و والدین آنان، فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، شماره 23، سال 6، ص 84-56.
سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور (1387). مدرنیزه کردن آموزش‌های فنی و حرفه‌ای موسسه خدمات مشاوره‌ای.
سالاری، علی (1375). بررسی نگرش دانش‌آموزان سال اول نظام جدید آموزش متوسطه و والدین آنها نسبت به شاخه فنی و حرفه‌ای و کاردانش در سال تحصیلی 75-74 در استان یزد، محل نگهداری: کارشناسی تحقیقات آموزش و پرورش خراسان رضوی.
سمیع آذر، علیرضا (1376). نقش محیط کالبدی در پویایی آموزش و پرورش، فصلنامه مدرسه نو، شماره 7، ص 6-4.
سیف، علی اکبر (1363). روان‌شناسی پرورشی. تهران، انتشارات آگاه.
شریعت زاده، م. (1385). طراحی الگوی انطباق و سازگاری رشته‌های کاردانش با نیازهای بازار کار در شهر تهران، طرح پژوهشی، سازمان آموزش و پرورش شهر تهران.
شمس مورکانی، غلامرضا.، گریوانی، کلثومه (1390). رابطه بین جو سازمانی مدارس و توانمندسازی مدیران: یک مطالعه موردی، دو فصلنامه مدیریت و برنامه‌ریزی در نظام‌های آموزشی، دوره 4، شماره 7، ص 64-74.
صالحی، ابراهیم (1383). بررسی عوامل مؤثر بر کاریابی آموزش دیدگان فنی و حرفه‌ای (مورد مطالعه: استان مازندران)، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی، سال 4، شماره 12، ص 87-116.
صالحی، کیوان، زین‌آبادی، حسن رضا.، پرند، کوروش (1388). کاربست رویکرد سیستمی در ارزشیابی کیفیت هنرستان‌های فنی حرفه‌ای: موردی از ارزشیابی هنرستان‌های فنی حرفه‌ای دخترانه شهر تهران، فصلنامۀ نوآوری‌های آموزشی، شمارۀ 29 ، سال 8، ص 203-152.
عباسی، محمود (1378). دلایل عدم تمایل دانش‌آموزان مستعد نظام جدید بوشهر به ادامه تحصیل در شاخه فنی و حرفه‌ای سال تحصیلی 77-1367، پایان‌نامه کارشناسی، مرکز آموزش عالی فرهنگیان فارس.
عبداللهی، شهاب الدین.، و سعادتمند، زهره (1390). بررسی تناسب آموزش‌های فنی و حرفه‌ای با عناصر برنامه درسی، فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار، سال 5، شماره 3، ص 100-81.
عمادزاده، مصطفی (1386). بررسی عوامل آموزشی در مراکز ثابت فنی و حرفه‌ای استان اصفهان. طرح پژوهشی، سازمان فنی و حرفه‌ای استان اصفهان.
فرهنگی، مریم، غفرانی، محمد، و خلاقی، علی اصغر (1391). بررسی هماهنگی محتوای دروس کارگاهی و عملی با نیازهای محیط کار: مطالعه موردی رشته صنایع چوب شاحه فنی و حرفه‌ای، فصلنامه مهارت‌آموزی، سال 1، شماره 1، ص 102-87.
فیض، داوود (1384). طراحی الگوی تعاملی آموزش‌های فنی و حرفه‌ای، کارآفرینی و بازار کار، مجموعه مقالات دومین همایش نقش آموزش‌های فنی و حرفه‌ای در تحولات اقتصادی و اجتماعی، جلد 1، اداره کل آموزش فنی و حرفه‌ای استان مازندران.
کلانتری، خلیل (1387). پردازش و تحلیل داده‌ها در تحقیقات اجتماعی-اقتصادی. تهران: فرهنگ صبا.
گل محمدی، حسین (1377). بررسی مسائل و مشکلات آموزشی شاخه فنی و حرفه‌ای در نظام جدید متوسطه از دیدگاه هنرجویان و هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای و کشاورزی استان مازندران و اداره کل آموزش پرورش استان مازندران، برگرفته از چکیده‌ی تحقیقات آموزش فنی و حرفه‌ای، جلد دوم.
لنکرانی، مصطفی، عمادزاده، مهناز (1381). بررسی مشکلات اجرایی ارائه آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش در واحدهای آموزشی از دیدگاه هنرجویان، هنرآموزان و مدیران شهر اصفهان سال تحصیلی 80-79، فصلنامه آموزه، شماره 14، ص 51-57.
میرزایی، رمضان (1376). بحثی در مورد استانداردهای تجهیزات آموزشی، فصلنامه مدرسه نو، شماره 7، ص 67-11.
متین، نعمت اله، نویدی، احد، بدری، نصرت اله.، رمضانی، احمد (1382). آموزش فنی و حرفه‌ای، پژوهشکده تعلیم و تربیت آموزش و پرورش، تهران.
یزدان پناه، قربانعلی (1373). بررسی وضع موجود فضاهای آموزشی مدارس ابتدایی مازندران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران: دانشکده علوم تربیتی.
یونسکو (۱۹۷۳). آموزش و کارآموزی معلمان فنی و حرفه‌ای، ترجمه اقبال قاسمی پویا، دفتر تحقیقات و برنامه‌ریزی معاونت آموزش فنی و حرفه‌ای و موسسه انتشارات فاطمی، ۱۳۶۹.
Arnot, M., Gray, J., James, M., Rudduck, J. & Duveen, G. (1998). Recent research on gender and educational performance. The stationery office/of STED, London.
Audas, R. & Willms, J. (2001). Engagement and dropping out of school: A life course perspective. Canada: Human Resources Development. http://www.hrdc-drhc.gc.ca/sp-ps/arb-dgra/publications.
Ball, A., Garton, B., & Dyer, J. (2001). The influence of learning communities and 4-H/FFA participation on college of agriculture students academic performance and retention, Journal of Agricultural Education, 42 (4): 54-62.
- Bartlett, J. E., Koterlik, J. W., & Higgins, Ch. C. (2001). Organizational research: Determining appropriate sample size in survey research, Information Technology, Learning, and Performance Journal, 19 (1): 43-50.
Batten, M. & Girling Butcher, S. (1981). Perceptions of the quality of school life. Australian Council for Educational Research, Melbourne.
Borko, H., Jacobs, J. & Koellner, K. (2010). Contemporary approaches to teacher professional development، International Encyclopedia of Education، P. 548-556.
Bottoms, Gene. (2006). Using industry-recognized skill standard assessment for improving carrier, technical education, available from gene Bottoms strd. Org.
Croninger, R. G. & Lee, V. E. (2001). Social capital and dropping out of high school: Benefits to at-risk students of teachers' support and guidance, Teachers College Record, 103: 548-581.
Dokubo, Ch. & Dokubo, I. (2013). Identifiable problems inhibiting the effective management of vocational education programmes in Nigerian universities, European Scientific Journal, August 2013 edition 9 (22).
Dyer, J., Breja, L., & Ball, A. (2003). A Delphi study of agriculture teacher perceptions of problems in student retention, Journal of Agricultural Education, 44 (2): 86-95.
Earley. P. (2010). Continuing professional development of teachers, International Encyclopedia of Education, p. 207-213.
Garton, B., Ball, A., & Dyer, J. (2002). The academic performance and retention of college of agriculture students, Journal of Agricultural Education, 43 (1): 46-56.
Hamza Çınar, H., Döngel, N., & Sögütlü, C. (2009). A case study of technical and vocational education in Turkey, World Conference on Educational Sciences, Procedia Social and Behavioral Sciences 1 (2009), p. 160–167.
Henry, T. (2001). Creating a place where people want to be. Middle Ground, 3: 10-16.
Herren, C., Cartmell, D., & Robertson, J. (2011). Perceptions of influence on college choice by students enrolled in a college of agricultural sciences and natural resources, NACTA Journal, 54- 60.
Hwang, J. J. (2002). Curriculum standard of vocational and technical educational in Taiwan.
James, P., Cunningham, I., & Dibben, P. (2003). Job retention and vocational rehabilitation: The development and evaluation of a conceptual framework, Middlesex University Business School the Burroughs Hendon, London NW4 4BT.
Lamb, S. (2001). The pathways from school to further study and work for Australian Graduates. Report No. 19. Australian Council for Educational Research, Melbourne.
Lamb, S., Walstab, A., Teese, R., Vickers, M., & Rumberger, R. (2004). Staying on at school: Improving student retention in Australia, Report for the Queensland Department of Education and the Arts, Centre for Post-compulsory Education and Lifelong Learning, The University of Melbourne.
Lehmann, W & Taylor, A. (2003). Giving employers what they want? New vocationalism in Alberta. Journal of Education and Work, 16 (1): 45- 67.
MacDonald, A., Saunders, L. & Benefield, P. (1999). Boys’ achievement, progress, motivation and participation: Issues raised by the recent literature. National Foundation for Educational Research, Slough.
.Mokma, A., Hoston, L., & Zimmerman, A. (1991). Recruiting is not enough: Retention is essential, NACTA Journal, p. 18-20.
Nulty, D. D. (2008). The adequacy of response rates to online and paper surveys: what can be done?, Assessment & Evaluation in Higher Education, 33 (3): 301-314.
Price, D. (2009). Job active group grow on base the curriculum of vocational and technical Education and adapt with Development. Journal of education and training, 41 (2): 79-97.
Rayfield, J., Skaggs, Ch., & Shafer, J. (2013). Factors that influence student decisions to enroll in a college of agriculture and life sciences, NACTA Journal, p. 88-93.
Rowe, D. (2002). Environmental literacy and sustainability as core requirements: Success stories and models. In W. L. Filho (Ed.), Teaching sustainability at universities (pp. 79-103). New York, Peter Lang.
Skaggs, R. (1992). Implications for teaching, student recruitment and retention, NACTA Journal, p. 15-18.
Smyth, J. & others (2000). Listen to me, I’m Leaving. Flinders University and SSABSA, Adelaide.
Sukhnandan, L. (1999). An investigation into gender differences in achievement. Phase 1: A review of recent research and LEA information on provision. National Foundation for Educational Research, Slough.
Talbert, B., Larke. Jr., A., Jones, W., & Moore, R. (1997). Recruitment and retention of underrepresented groups: Amodel for success, NACTA Journal, p. 51-56.
Todman, J., & Dugard, P. (2007). Approaching multivariate analysis: An introduction for psychology, Psychology press.
- Wesrbrook, J., & Alston. A. (2007). Recruitment and retention strategies utilized by 1890 land grant institution relation to African American students, Journal of Agricultural Education, 48 (3): 123-134.
Wingenbach, G., Lawrence, L., Gartin, S., & Woloshuk, J. (1999). Associated factors in recruitment and retention of 4-H members in west Virginia, Journal of Agricultural Education, 40 (1): 23-29.
Yildirim, A. & Simsek, H. (2001). A qualitative assessment of the curriculum development process at secondary vocational schools in Turkey, Journal of Career and Technical Education, 18 (1).